Bạn có một khoản tiền nhàn rỗi? Bạn thường nghe bạn bè, đồng nghiệp nhắc đến “đầu tư cổ phiếu”, “chơi chứng khoán” để tiền đẻ ra tiền nhưng lại thấy nó quá phức tạp và xa vời? Bởi “chứng khoán” nghe có vẻ là một thuật ngữ cao siêu, dành riêng cho dân tài chính. Nhưng bài viết này sẽ phá tan sự phức tạp đó, giải thích chứng khoán theo cách đơn giản nhất, ví von bằng những hình ảnh đời thường mà ai cũng có thể hiểu được. Mục tiêu là sau khi đọc xong, bạn sẽ tự tin trả lời câu hỏi “Chứng khoán là gì?”.
Chứng khoán là gì? cách hiểu cực dễ cho người mới
Trước khi bắt đầu hiểu hơn về định nghĩa, hãy thử tưởng tượng bạn và vài người bạn đang muốn mở một quán cà phê thật lớn nhưng không đủ vốn. Bạn quyết định chia nhỏ quán thành 100 phần bằng nhau và bán 49 phần cho những người khác muốn góp vốn. Khi ấy mỗi “phần” được coi là Cổ phiếu. Tờ giấy (hoặc dữ liệu điện tử) xác nhận quyền sở hữu những “phần” đó chính là Chứng khoán. Người mua và sở hữu những “phần” đó chính là Cổ đông (người chủ nhỏ của quán cà phê).
Vậy, về bản chất, chứng khoán được hiểu là một bằng chứng xác nhận quyền sở hữu hợp pháp của bạn đối với một phần tài sản hoặc vốn của một công ty. Ví dụ khi bạn mua cổ phiếu của công ty FPT, bạn đang trở thành một người chủ tí hon của FPT.
Tại sao chứng khoán ra đời?
Để hiểu chứng khoán là gì, hãy cùng tôi phân tích dưới 2 góc nhìn: doanh nghiệp cần tiền và nhà đầu tư có tiền.
*Góc nhìn Doanh nghiệp: Khi doanh nghiệp muốn phát triển quy mô lớn hơn, họ sẽ cần một kênh huy động vốn khổng lồ từ công chúng để có thể dễ dàng mở rộng sản xuất, kinh doanh (xây nhà máy, ra sản phẩm mới…).
Hãy tưởng tượng bạn là chủ của một công ty sản xuất bánh kẹo rất thành công. Bánh của bạn ngon đến mức sản xuất ra bao nhiêu cũng bán hết. Giờ đây, bạn ôm một hoài bão lớn: xây một nhà máy hiện đại gấp 10 lần nhà máy hiện tại, nghiên cứu công thức mới và đưa thương hiệu bánh kẹo Việt Nam ra thế giới. Tất nhiên để làm được điều đó, bạn sẽ cần một số vốn khổng lồ, có thể lên tới vài nghìn tỷ đồng. Vậy bạn có những chọn lựa nào?
- Vay ngân hàng? Phương án này có vẻ khả thi, nhưng ngân hàng có thể không cho vay một số tiền lớn như vậy. Hơn nữa, dù kế hoạch kinh doanh thành công hay thất bại, bạn vẫn phải trả nợ gốc và lãi đúng hạn. Áp lực này chắc chắn sẽ cực kỳ lớn.
Vì vậy, đây chính là lúc thị trường chứng khoán phát huy vai trò “kỳ diệu” của nó. Thay vì đi vay nợ, công ty của bạn quyết định phát hành cổ phiếu ra công chúng. Điều này cũng giống như việc bạn “mời gọi” hàng triệu người dân Việt Nam cùng chung tay góp vốn, trở thành những người chủ nhỏ của công ty.
- Công ty nhận được gì? Một nguồn vốn chủ sở hữu khổng lồ mà không phải chịu áp lực trả lãi vay. Số vốn này được dùng để hiện thực hóa những kế hoạch lớn lao: xây nhà máy, đầu tư công nghệ, mở rộng thị trường…
- Đổi lại công ty phải làm gì? Trước những lợi ích nhận được phía trên, công ty sẽ phải “chia sẻ” quyền làm chủ và lợi nhuận trong tương lai cho những người đã tin tưởng góp vốn (các cổ đông).
Như vậy có thể thấy thị trường chứng khoán chính là bệ phóng, là kênh huy động vốn hiệu quả nhất giúp các doanh nghiệp biến những ý tưởng tỷ đô thành hiện thực, tạo ra công ăn việc làm và thúc đẩy toàn bộ nền kinh tế phát triển.
*Góc nhìn Nhà đầu tư: Cho phép người bình thường với số vốn nhỏ cũng có cơ hội đầu tư, góp vốn và chia sẻ lợi nhuận với các doanh nghiệp lớn hàng đầu Việt Nam (FPT, Hòa Phát, Vietcombank…).
Bây giờ, hãy đặt mình vào vị trí của bạn – một nhân viên văn phòng, một người kinh doanh nhỏ, một người lao động có một khoản tiền tiết kiệm. Trước đây, việc “đầu tư” hay “góp vốn” vào những tập đoàn hàng đầu Việt Nam như FPT, Hòa Phát, hay Vietcombank dường như là một giấc mơ xa vời. Làm sao chúng ta có đủ hàng chục, hàng trăm tỷ đồng để trở thành một phần của họ?
Thế nhưng, thị trường chứng khoán đã thay đổi hoàn toàn cuộc chơi này. Nó giúp chia nhỏ giá trị của cả một tập đoàn khổng lồ thành hàng triệu, hàng tỷ phần bằng nhau gọi là cổ phiếu. Mỗi cổ phiếu này có một mức giá mà hầu hết chúng ta đều có thể tiếp cận.
Chỉ với vài triệu đồng, số tiền có thể chỉ bằng một bữa ăn ngon hay một bộ quần áo mới, bạn đã có thể mua cổ phiếu và chính thức trở thành cổ đông – một người chủ hợp pháp của những doanh nghiệp mà bạn ngưỡng mộ. Khi doanh nghiệp đó làm ăn phát đạt, kinh doanh có lãi, giá trị công ty tăng lên, thì giá trị phần sở hữu (cổ phiếu) của bạn cũng tăng theo. Tài sản của bạn cũng từ đó mà sinh sôi. Khi công ty chia lãi cho các ông chủ, bạn cũng sẽ được nhận một phần tương ứng, gọi là cổ tức. Lợi nhuận của công ty giờ đây cũng chính là lợi nhuận của bạn.
Nói một cách đơn giản, thị trường chứng khoán trao cho người bình thường với số vốn nhỏ một “tấm vé” để được ngồi chung thuyền với những doanh nghiệp xuất sắc nhất. Nó dân chủ hóa hoạt động đầu tư, cho phép bạn dùng tiền của mình để làm việc, sinh sôi và hưởng thành quả từ sự phát triển chung của nền kinh tế đất nước.
Hiện nay có những loại chứng khoán nào?
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều sản phẩm tài chính, nhưng với người mới bắt đầu, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu 3 “món chính” sau đây:
1. Cổ phiếu (CP): Tấm Vé Trở Thành “Ông Chủ”
- CP là gì? Nếu bạn muốn trở thành chủ, dù chỉ là một người chủ rất nhỏ, của những công ty hàng đầu, thì cổ phiếu chính là tấm vé dành cho bạn. Sở hữu một cổ phiếu đồng nghĩa với việc bạn đang sở hữu một phần của doanh nghiệp đó. Cầm cổ phiếu FPT trong tay, bạn chính là một “ông chủ tí hon” của Tập đoàn FPT.
- Chủ sở hữu CP kiếm lời thế nào? Niềm vui của một “ông chủ” đến từ hai nguồn chính:
- Sự tăng trưởng của công ty (Lãi vốn): Khi công ty kinh doanh phát đạt, thương hiệu lớn mạnh, giá trị công ty tăng lên. Điều này làm cho giá trị “phần sở hữu” của bạn cũng tăng theo. Bạn mua với giá 10, bán lại với giá 15 – đó chính là lợi nhuận từ sự tăng trưởng.
- Chia sẻ lợi nhuận (Cổ tức): Giống như một người chủ được chia lãi cuối năm, bạn sẽ nhận được cổ tức. Đây là phần “trái ngọt” mà công ty dành tặng cho các cổ đông đã tin tưởng và đồng hành cùng mình.
2. Trái phiếu (TP): Hóa Thân Thành “Chủ Nợ” An Toàn
- TP là gì? Nếu cổ phiếu biến bạn thành ông chủ, thì trái phiếu biến bạn thành chủ nợ. Hiểu đơn giản, mua trái phiếu tức là bạn đang cho doanh nghiệp hoặc Chính phủ vay một khoản tiền trong một thời gian nhất định.
- Kiếm lời thế nào? Đây là vẻ đẹp của sự chắc chắn. Bất kể doanh nghiệp làm ăn lời hay lỗ, họ vẫn có nghĩa vụ phải trả cho bạn một khoản lãi suất cố định và đều đặn như một chiếc đồng hồ. Nó gần giống như việc bạn gửi tiết kiệm ngân hàng, nhưng thường với mức lãi suất hấp dẫn hơn.
- Đặc điểm: Trái phiếu được coi là “bến đỗ” an toàn hơn cổ phiếu. Lý do là vì trong mọi trường hợp, “chủ nợ” (người giữ trái phiếu) luôn được ưu tiên trả tiền trước “ông chủ” (người giữ cổ phiếu).
3. Chứng chỉ quỹ (CCQ): “Nồi Lẩu Thập Cẩm” Cho Người Bận Rộn
- CCQ là gì? Hãy tưởng tượng: Bạn muốn thưởng thức một nồi lẩu thịnh soạn nhưng lại không có thời gian đi chợ, không biết cách lựa từng miếng thịt bò, từng con tôm, từng loại rau sao cho ngon nhất. Giải pháp là gì? Bạn chỉ cần đến một nhà hàng uy tín, đưa tiền cho họ và các “đầu bếp chuyên nghiệp” sẽ chuẩn bị cho bạn một nồi lẩu hoàn hảo.Đầu tư vào chứng chỉ quỹ cũng y hệt như vậy! Thay vì tự mình chọn lựa cổ phiếu, bạn đưa tiền cho các chuyên gia tại các Công ty Quản lý Quỹ. Họ sẽ thay bạn tạo ra một “nồi lẩu” đầu tư gồm hàng chục, hàng trăm cổ phiếu và trái phiếu tốt nhất trên thị trường.
- Ưu điểm vượt trội: Đây là lựa chọn hoàn hảo cho người mới vì:
- Không cần đau đầu chọn cổ phiếu: Các chuyên gia đã làm thay bạn.
- An toàn hơn: Thay vì “bỏ hết trứng vào một giỏ”, tiền của bạn được đa dạng hóa ra rất nhiều giỏ khác nhau, giúp giảm thiểu rủi ro.
- Tiết kiệm thời gian: Bạn có thể hoàn toàn tập trung vào công việc chính và để các chuyên gia chăm sóc khoản đầu tư của mình.
Thị trường chứng khoán: “khu chợ sầm uất” của dân đầu tư
Vậy, làm sao để bước vào “khu chợ” sôi động này?
Chúng ta đã biết cổ phiếu, trái phiếu được mua bán trên một “siêu chợ tài chính” khổng lồ, nơi hàng triệu người mỗi ngày trao tay nhau quyền sở hữu các công ty lớn nhất Việt Nam. “Khu chợ” này có hai “quầy” chính và uy tín nhất là Sàn Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) và Sàn Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX).
Nhưng có một điều đặc biệt: Bạn không thể tay không mà tự mình bước vào siêu chợ này để mua bán. Bởi đây là một sân chơi chuyên nghiệp, và để tham gia, bạn cần một “người dẫn lối” được cấp phép và một “tấm vé vào cửa” hợp lệ.
Vai trò “người dẫn lối” đó chính là các Công ty Chứng khoán. Họ là những đơn vị được nhà nước cấp phép, đóng vai trò trung gian an toàn, kết nối bạn với thị trường. Và “tấm vé vào cửa” mà họ trao cho bạn chính là thứ quan trọng nhất: Tài khoản Giao dịch Chứng khoán.
Hãy hình dung thế này: Nếu tài khoản ngân hàng là ví tiền cho chi tiêu hàng ngày, thì tài khoản chứng khoán chính là chiếc chìa khóa vạn năng mở ra cánh cửa của thế giới đầu tư và gia tăng tài sản.
Mở Cánh Cửa Đầu Tư Cùng VPS: Người Đồng Hành Số 1 Cho Nhà Đầu Tư Mới
Việc chọn một “người dẫn lối” uy tín cũng quan trọng như việc chọn một chiếc xe tốt cho chuyến đi xa. Vậy tại sao hàng triệu nhà đầu tư mới tại Việt Nam lại tin tưởng lựa chọn VPS làm điểm xuất phát?
- Bước Chân Đầu Tiên Không Tốn Phí: Với một nhà đầu tư F0, mỗi đồng vốn đều vô cùng quý giá. Thấu hiểu điều đó, VPS mang đến chính sách miễn phí giao dịch trong thời gian dài, giúp bạn tối đa hóa lợi nhuận ngay từ những lệnh mua bán đầu tiên và tự tin thực hành mà không cần lo về chi phí.
- Công Nghệ Trong Tầm Tay, Đơn Giản Như Lướt Facebook: Quên đi những nền tảng phức tạp! Với siêu ứng dụng VPS SmartOne, mọi thao tác từ mở tài khoản, đặt lệnh, theo dõi danh mục đều được thiết kế trực quan, mượt mà. Dù bạn không rành công nghệ, việc đầu tư giờ đây cũng dễ dàng như gửi một tin nhắn.
- Không Bao Giờ Phải Đầu Tư Một Mình: Điều đáng sợ nhất khi bắt đầu không phải là thua lỗ, mà là cảm giác đơn độc. Gia nhập VPS là bạn đang bước vào cộng đồng nhà đầu tư lớn mạnh nhất Việt Nam. Bạn sẽ luôn có nơi để học hỏi kinh nghiệm từ người đi trước, cập nhật kiến thức và tìm thấy sự đồng hành trên mỗi bước đi của mình.
Sở Hữu tài khoản chứng khoán VPS “Chìa Khóa Vạn Năng” Chỉ Trong 3 Phút!
Việc sở hữu chiếc chìa khóa quyền lực này giờ đây còn nhanh hơn cả việc bạn đợi pha một ly cà phê. Với công nghệ định danh điện tử eKYC, bạn có thể hoàn thành mọi thủ tục 100% online ngay tức thì.
Đừng chần chừ, hãy bắt đầu hành trình kiến tạo tương lai tài chính của bạn ngay bây giờ!
👉 [BẤM VÀO ĐÂY ĐỂ MỞ TÀI KHOẢN VPS MIỄN PHÍ!] 👈
XEM THÊM CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN
>>> Tiền Gửi Tiết Kiệm Đang “Bốc Hơi” Vì Lạm Phát? Đây Là Lý Do Bạn Nên Cân Nhắc Đầu tư Chứng Khoán